Wat is een overprikkeld brein?

Een overprikkeld brein is niet meer goed in staat om prikkels van buitenaf te verwerken. Een prikkel is een stukje informatie dat binnenkomt via onze zintuigen (hier vallen de dingen onder die we zien, horen, proeven of ruiken, maar ook de emoties en gedachten waar onze hersenen een betekenis aan koppelen).

Als je vaak mentaal moe bent, altijd het gevoel hebt dat je ‘aan’ staat en veel piekert, vraag je je misschien af of je brein overprikkeld is. Toch kan het lastig zijn om een overprikkeld brein te herkennen. Dit komt omdat het primaire doel van je hersenen is om je in leven te houden. Klachten die op overprikkeling van de hersenen duiden worden daarom door je hersenen genegeerd. Herken je de volgende signalen? Dan is de kans groot dat je hersenen overprikkeld zijn.

Signalen van een overprikkeld brein

• Mentale vermoeidheid en een uitgeput gevoel
• Pijn en spanning in je lijf
• Stemmingswisselingen en een kort lontje
• Geen concentratie
• Uitstelgedrag
• Slaapproblemen en onrustig slapen
• Rusteloosheid
• Stress, angst en depressie
• Piekergedachten en negatieve gedachten
• Hyperventilatie en paniekaanvallen
• Boosheid en frustratie
• Haaruitval
• Darmklachten

Hoe komt het dat mijn brein overprikkeld is?

Overprikkeling kun je bijna niet tegengaan. We leven in een snelle maatschappij en onze hersenen zijn eigenlijk helemaal niet gemaakt om alle prikkels die vandaag de dag op ons afkomen te verwerken. Het gevolg hiervan is dat ons zenuwstelsel extra alert is en we eigenlijk altijd met te veel stress leven.

Daar komt ook nog eens bij dat we onszelf continu blootstellen aan prikkels. Even nietsdoen is een verloren kunst geworden en iedere stilte wordt opgevuld met het scrollen door Instagram en TikTok. We worden wakker met onze telefoons en we gaan ermee naar bed. We geven onze hersenen nauwelijks meer rust om de prikkels die binnenkomen te verwerken.

Overprikkeling is gevaarlijk

Hoewel dit misschien klinkt als iets wat hoort bij deze tijd, is een overprikkeld brein niet onschuldig. Veel mensen zien ‘druk zijn’ als normaal en kunnen niet meer ontspannen. Een overprikkeld brein kan op lange termijn zelfs zorgen voor angst, depressie en burn-out.

Doe vaker helemaal niets

De oplossing voor een overprikkeld brein? Vaker niks doen of lekker lummelen. En hoewel we hier als maatschappij ontzettend slecht in zijn geworden, is het enorm goed voor ons brein.

Dit betekent niet dat het makkelijk is. Als mens voelt het namelijk goed om productief te zijn. Als we taken van onze to do-lijst afvinken, komt het stofje dopamine vrij. En eigenlijk werkt dit als iedere andere verslaving. Niet alleen zorgt dopamine ervoor dat je zenuwstelsel geactiveerd wordt en je hartslag en bloeddruk stijgen, het maakt je ook gemotiveerder om nog meer te doen.

Hoewel het soms nodig is om productief te zijn, is het niet goed voor je hersenen om altijd maar ‘druk’ of ‘bezig’ te zijn. Zeker niet als je je schuldig gaat voelen op de momenten dat je minder doet. Daarom is het belangrijk om niks te leren doen. En gelukkig is dat iets wat je zelf kunt trainen.

Nietsdoen: hoe moet dat?

Nietsdoen staat bij velen van ons niet meer in het woordenboek. Misschien vertel je jezelf dat je pas een pauze mag nemen als al je werk af is of voel je je onwennig als je naar buiten gaat zonder telefoon op zak.

De waarheid is: er is altijd wel iets om te doen. Het is daarom belangrijk om je productiviteitsverslaving aan de kant te zetten en regelmatig rustmomentjes te nemen gedurende de dag. Ontdek wat ‘nietsdoen’ voor jou betekent. Misschien maak je je hoofd leeg door voor je uit te staren of vind je het fijn om in het park te gaan liggen en naar natuurgeluiden te luisteren.

Probeer eens een meditatie

Voelt het vreemd om helemaal niets te doen? Geef meditatie eens een kans. Meditatie is een actieve manier om het nietsdoen te leren. De kans is groot dat er allerlei gedachten door je hoofd racen als je niet gewend bent om niets te doen. Een geleide meditatie helpt je om deze gedachtestroom te doorbreken door je aandacht naar het hier en nu te brengen.

De Meditation Moments app heeft allerlei meditaties om je hoofd tot rust te brengen als je merkt dat je overprikkeld bent. Probeer bijvoorbeeld eens de meditatie Even nietsdoen en leer om aanwezig te zijn in het moment.