Hoe meditatie kan helpen bij rouw en verdriet

Wat is rouw?

Rouw is het verwerken van verlies. Vaak denken mensen bij rouw aan het overlijden van een dierbare, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Je kunt ook rouwen om het verliezen van je baan, het stuklopen van een relatie of het verlaten van je thuis.

Rouw is een complexe ervaring die zowel fysieke als emotionele reacties kan veroorzaken. Het verdriet kan een negatieve invloed hebben op je mentale welzijn en het onmogelijk maken om je dagelijkse taken te volbrengen.

De symptomen van rouw zijn:

• Overmatige focus op het verlies en weinig aandacht hebben voor andere zaken
• Overmatige focus op herinneringen aan het verlies of het juist vermijden hiervan
• Moeite hebben met het accepteren van het verlies
• Een gevoel van verdoving of afstandelijkheid
• Woede over het verlies
• Depressieve gevoelens (gevoel dat het leven geen zin meer heeft)
• Geen vertrouwen in anderen
• Niet meer kunnen genieten
• Jezelf terugtrekken
• Moeite hebben met het volbrengen van dagelijkse taken
• Het gevoel hebben dat je iets fout hebt gedaan

Het rouwproces

Iedereen krijgt in zijn of haar leven wel eens te maken met rouw. Maar toch ervaart ieder persoon rouw op een andere manier. Het rouwproces verschilt van persoon tot persoon en verloopt vaak niet lineair. De meeste mensen doorlopen vijf fases bij het verwerken van een groot verlies. En hoewel het rouwproces veel complexer is dan deze vijf fases, kan het model steun, herkenning en helderheid bieden.

De vijf fases van rouw

De vijf fases van rouw zijn in 1969 uitgevonden door de Zwitsers-Amerikaanse psychiater Elizabeth Kübler-Ross na jarenlang te hebben gewerkt met terminaal zieke mensen.

In eerste instantie zijn de vijf fases van rouw ontwikkeld voor mensen die ziek zijn. Later is het een model geworden om beter om te gaan met verdriet. 

De vijf fases van rouw zijn:

1. Ontkenning

Ontkenning kan eruitzien als: “Ze is niet weg. Ze kan er ieder moment weer zijn” en is eigenlijk een manier om jezelf te beschermen. Je laat het verdriet op je eigen tempo toe. Bij het stuklopen van een relatie kan dit bijvoorbeeld zijn: “Hij heeft een fout gemaakt. Hij komt vast weer bij me terug.”

2. Woede en protest

Verdriet en woede gaan vaak samen. Maar eigenlijk heeft woede een verhullend effect. Woede is vaak een masker voor al het verdriet dat je voelt. Deze woede kan afgereageerd worden op iets of iemand anders, zoals de overleden persoon, een ex-partner of een ongeneeslijke ziekte.

3. Onderhandelen en vechten

Gevoelens van hulpeloosheid zijn niet ongewoon tijdens het rouwproces. Daarom proberen veel mensen een gevoel van controle te krijgen. Ze pakken bijvoorbeeld gezonde gewoonten en routines op in de hoop dat alles weer goedkomt. Je zult tijdens deze fase ook veel “wat als”-vragen stellen. “Wat als ik meer tijd met hem of haar had doorgebracht? Zou diegene er dan nog zijn?” Dit is eigenlijk een verdedigingsmechanisme van je lichaam om het verdriet verder uit te stellen.

4. Depressie

Er komt een punt waarop je niet meer weg kunt rennen voor pijnlijke emoties en je het verdriet onder ogen moet zien. Het kan zijn dat je jezelf isoleert, veel somberheid ervaart en veel negatieve gedachten hebt. Depressie is niet makkelijk en kan enorm overweldigend zijn. Als je in deze fase blijft hangen kan het raadzaam zijn om met een professional te praten.

5. Acceptatie

Acceptatie hoeft niet te betekenen dat je blij of dankbaar bent voor het verlies. Het betekent ook niet dat je nooit meer gevoelens van woede of depressie ervaart. Acceptatie betekent dat je erkent wat er is gebeurd en dat je je kunt aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid.

Hoe lang duurt iedere rouwfase?

Rouw is een proces zonder tijdlijn. Terwijl het voor sommigen een aantal weken kost om het verlies te verwerken, doen anderen er hun hele leven over. Rouw is ook niet lineair. Misschien voelt het de ene dag alsof je het verlies hebt geaccepteerd en ervaar je daarna weer somberheid. Het is ook gebruikelijk dat je een fase teruggaat of dat je een fase van rouw overslaat.

Hoe helpt meditatie bij het verwerken van rouw?

Om verlies te verwerken is het belangrijk dat je emoties niet negeert of ontkent. Op korte termijn heb je misschien minder last van moeilijke emoties, maar het verdriet zal nooit verdwijnen. Onverwerkt verdriet kan zich ‘opslaan’ in het lichaam en later zorgen voor fysieke en emotionele klachten.

Meditatie helpt bij het verwerken van rouw door een ruimte te creëren waarin je bewust aanwezig kunt zijn met je emoties en gedachten. Zonder ze te beoordelen, weg te wensen of weg te drukken. Regelmatig mediteren leert je om met meer compassie naar jezelf te kijken. Je begint te begrijpen dat het verlies niet jouw schuld is en dat verdriet voelen een normale menselijke ervaring is.

Rouw kan enorm overweldigend zijn en misschien weet je niet goed hoe je met deze emoties om moet gaan. Meditatie helpt je om rust te vinden te midden van de storm van emoties. Dit komt doordat meditatie je leert om je gedachten en emoties te observeren, in plaats van direct te reageren.

Meditaties bij rouw en verdriet

In de Meditation Moments app vind je meditaties die je helpen om met de achtbaan van emoties om te gaan. De rouwmeditaties vind je in de collectie Loslaten.