De invloed van meditatie op de hersenen

Wat is de invloed van meditatie op de hersenen?

Wat zou er gebeuren als we onze pessimistische gedachten om zouden zetten in positieve gedachten? Of als we simpelweg al onze gedachten even ‘uit’ konden zetten zodat er wat meer ruimte ontstaat? Meditatie is hier een bekende tool voor. Meditatie staat bekend om haar neurologische voordelen: van het effectiever maken van de hersenen tot verbeterde verbinding tussen hersengebieden.

Dit zijn de 7 effecten van meditatie op de hersenen:

1. Meditatie beschermt je hersenen tegen veroudering

Volgens onderzoek van Australische en Amerikaanse wetenschappers hebben mensen die meditatie beoefenen beter beschermde hersenen dan mensen die dit niet doen. De deelnemers aan het onderzoek hebben 20 jaar meditatie beoefend, wat voor meer grijze materie (gray matter) in de hersenen heeft gezorgd. Hoe meer grijze materie er is, hoe effectiever de hersenen zijn.

2. Meditatie vermindert de activiteit in het ‘ik-centrum’ van de hersenen

Een studie van de Yale Universiteit heeft bewezen dat meditatie de activiteit in het default mode netwerk (DMN) vermindert. Dit gedeelte van de hersenen is er verantwoordelijk voor dat we onze eigen gedachten kunnen evalueren of met onze gedachten kunnen afdwalen. Het DMN staat ‘aan’ wanneer we aan niks specifieks denken of wanneer we onze gedachten de vrije loop laten.

Omdat je er vaak niet gelukkiger van wordt als je veel aan het overdenken of piekeren bent, is het fijn als je de activiteit van het DMN kun verminderen. Onderzoeken hebben aangetoond dat meditatie hier een fijne manier voor is. En zelfs wanneer je gedachten blijven dwalen, kunnen mensen die mediteren zichzelf sneller herpakken.

3. Meditatie helpt tegen depressie

Onderzoekers van de Johns Hopkins University hebben de link tussen meditatie en het vermogen om symptomen van depressie, angst en pijn te verminderen onderzocht. Het effect van meditatie was gemiddeld, met 0.3 als resultaat. Dit klinkt misschien laag, maar onthoud dat het effect van antidepressiva ook 0.3 is. Dit maakt het effect van meditatie gelijk een stuk beter! Meditatie blijft uiteindelijk een manier om je hersenen te trainen.

Hoewel veel mensen bij meditatie denken aan stilzitten en nietsdoen, zijn je hersenen toch actief bezig. Meditatie is geen wondermiddel tegen depressie, maar het kan wel helpen om de symptomen te verminderen.

4. Meditatie zorgt voor meer volume in belangrijke delen van de hersenen

Een onderzoek aan de Harvard Universiteit heeft aangetoond dat meditatie de structuur van de hersenen kan veranderen. Nadat 16 gezonde deelnemers acht weken lang Mindfullness-Based Stress Reduction hadden beoefend, was de corticale dikte in de hippocampus (het belangrijkste deel van de hersenen) toegenomen.

Als de corticale dikte toeneemt, heeft dit een positief effect op het cognitief vermogen. Dit betekent dat de deelnemers een verbeterde concentratie, waarneming en geheugen hadden na het beoefenen van meditatie.

Het onderzoek toonde ook een vermindering van hersencelvolume in de amygdala aan (het gedeelte in de hersenen die verantwoordelijk is voor angst en stress). Deze verandering kwam overeen met de stressniveaus die de deelnemers aan het onderzoek zelf aangaven. Dit laat zien dat meditatie niet alleen onze hersenen verandert, maar ook de perceptie van onze eigen gevoelens.

5. Meditatie verbetert snel concentratie en aandacht

We worden voortdurend geprikkeld. Dit maakt het moeilijk om je te concentreren of je aandacht bij één taak te houden.

Misschien verrast het je niet, maar meditatie kan je helpen om je beter te concentreren. En je hoeft hier niet jaren voor gemediteerd te hebben. Een onderzoek heeft aangetoond dat een paar weken meditatie mensen hielp bij het focussen op een begrijpend lezen-oefening. De toename van de score nam zelfs toe met 16%.

Tijdens meditaties leer je vaak om je te focussen op je ademhaling. Het is dus niet vreemd dat meditatie ook kan helpen bij het verbeteren van andere focustaken. Dit kan nog weleens van pas komen op de werkvloer.

6. Meditatie vermindert (sociale) angst

Veel mensen starten met meditatie om stress te verminderen. Nu bestaat er een subgenre van meditatie dat gericht is op het verminderen van stress, mentaal en fysiek. Dit ‘genre’ heet Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) en is voor het eerst geïntroduceerd door Dr. Jon Kabat-Zinn in 1979.

Deze vorm van meditatie was officieel ontworpen voor stressmanagement, maar wordt nu ook gebruikt bij het behandelen van depressie, angst, chronische pijn, kanker, diabetes mellitus, hypertensie en huid- en immuunstoornissen. De effecten van MBSR zouden zelfs nog jaren na het volgen van een cursus van 8 weken merkbaar zijn.

Maar ook als je last hebt van sociale angst kan meditatie een fijne tool zijn. Een team aan de Stanford Universiteit heeft bewezen dat MBSR symptomen van sociale angst vermindert.

7. Meditatie kan helpen bij verslaving

Steeds meer studies tonen aan dat meditatie helpend kan zijn bij het overwinnen van een verslaving. Dit heeft alles te maken met het effect dat meditatie heeft op de gebieden in de hersenen die te maken hebben met zelfbeheersing.

Een onderzoek dat werd uitgevoerd bij een programma om te stoppen met roken, toonde aan dat mensen die begonnen met mediteren eerder geneigd waren om te stoppen met roken, in vergelijking met de personen die geen meditatie beoefenden.

De reden hiervoor is dat meditatie het hunkeren naar een sigaret ‘loskoppelt’ van het roken zelf. Het verlangen naar een sigaret hoeft dus niet altijd te leiden tot het roken van de sigaret. Andere onderzoeken hebben aangetoond dat meditatie ook helpt bij andere vormen van verslaving als drank- drugs, en alcoholverslavingen.