Van wintertijd naar zomertijd: 3 tips voor een soepele overgang

Ik voel me slecht als de zomertijd ingaat. Waarom is dat zo?

Helaas weten we niet voor hoe lang we te maken zullen hebben met de zomer- en wintertijd. In 2019 besloot het Europees Parlement om de zomer- en wintertijd af te schaffen. Het is alleen nog niet duidelijk wanneer dit gaat gebeuren. Volgens het RIVM vindt Nederland het namelijk belangrijk dat de tijden van ons land en de landen om ons heen zoveel mogelijk hetzelfde blijven. Dit betekent dat we ons voorlopig nog vasthouden aan de zomer- en wintertijd – inclusief de negatieve effecten op je mentale welzijn die daarbij kunnen komen kijken.

Als je het verstrooide of slaperige gevoel herkent dat bij de overgang naar de zomertijd hoort, vraag je je misschien af waar dit vandaan komt. Eigenlijk kun je 'maar' een uur minder slapen dan je gewend bent. Toch kan dat ene uur wel degelijk een grote impact hebben op je lichaam en geest.

De reden dat je je slecht voelt als de klok een uur vooruit gaat, heeft alles te maken met je circadiaanse ritme (ook wel je bioritme of biologische klok genoemd). Je circadiaanse ritme reguleert je slaap-waakritme. Deze twee zijn nauw met elkaar verbonden. Het slaap-waakritme verwijst specifiek naar het patroon van slapen en wakker zijn binnen een periode van 24 uur. Het circadiaans ritme is een intern proces dat ongeveer elke 24 uur reguleert en op verschillende momenten bijdraagt aan ons energieniveau.

Als je een uur minder (of meer) slaapt, verstoort dit direct je circadiaanse ritme. Een verstoord circadiaans ritme kan op zijn beurt weer zorgen voor allerlei negatieve effecten op je mentale gezondheid. Zo toont dit onderzoek aan dat een verstoord circadiaans ritme de kans op depressie en stemmingswisselingen verhoogt. Een ander onderzoek wijst uit dat de overgang naar zomertijd een negatief effect heeft op de stemming en de algemene tevredenheid bij mensen met een voltijdbaan.

Simpel gezegd: je lichaam werkt op zijn best als je op vaste tijden naar bed gaat en weer opstaat. Het is dan ook niet vreemd dat het een beetje van slag is als je plotseling een uur verliest. Voor je lichaam is de ingang van de zomertijd vergelijkbaar met een mini-jetlag.

3 tips om je beter te voelen

Voel je je altijd een week lang humeurig of simpelweg ‘niet jezelf’ als de klok verzet wordt? Met een paar kleine aanpassingen kun je de overgang naar zomertijd zo geleidelijk mogelijk laten verlopen.

1. Reguleer je circadiaanse ritme

Een verstoord circadiaans ritme kan een negatief effect hebben op je mentale gezondheid. Maar wist je dat er manieren zijn waarmee je zelf je bioritme kunt reguleren? Begin met jezelf blootstellen aan zonlicht in de ochtend. De zon komt inderdaad een uur later op, maar misschien kun je toch manieren vinden om even te genieten van de ochtendzon. Maak bijvoorbeeld een ochtendwandeling (zo beweeg je ook gelijk je lichaam) of ontbijt buiten als je een balkon of tuin hebt.

Ook helpt het om je slaap-waakritme geleidelijk aan te passen. Ga de vier dagen voorafgaand aan de overgang naar zomertijd iedere dag 15 minuten eerder naar bed. Sta ook iedere dag 15 minuten eerder op. Op deze manier maak je het je lichaam makkelijker om zich aan te passen aan de nieuwe tijd.

2. Focus op de kwaliteit van je slaap

Gemiddeld slapen we 40 minuten minder als de klok vooruit wordt gezet. En hoewel dit misschien niet veel lijkt, kan deze verandering een enorme impact hebben op hoe je je voelt.

Als je je uitgerust wilt voelen is de kwaliteit van je slaap minstens zo belangrijk als de duur van je slaap. En er zijn een aantal dingen die je zelf kunt doen om direct de kwaliteit van je slaap te verbeteren. Je lichaam functioneert het beste als je consistent bent. Daarom is het belangrijk om trouw te blijven aan je normale bedtijd – ook in het weekend. Op onregelmatige tijden naar bed gaan en weer opstaan, verstoort namelijk je circadiaanse ritme. Inmiddels weten we dat dit negatieve gevolgen kan hebben voor je fysieke en mentale gezondheid. Meer tips om je nachtrust te verbeteren vind je hier.

3. Toon jezelf compassie

Zomertijd betekent minder licht als je wakker wordt. Het kan gebeuren dat je je hierdoor somber, ongemotiveerd of moe voelt. Gelukkig past je lichaam zich na een aantal dagen vaak vanzelf weer aan. Je hoeft hier dus niks voor te doen. Geef je lichaam de tijd die het nodig heeft om aan het nieuwe ritme te wennen.

Voel je je humeurig of slecht? Probeer een mindere dag te zien als een uitnodiging om jezelf wat meer compassie te tonen. Vraag jezelf: wat heb ik nodig op dit moment? Misschien is het antwoord een powernap (let er wel op dat je niet in een diepe slaap verzinkt). Of misschien heb je juist de behoefte om je lichaam te bewegen.

Blijf je last houden van sombere of depressieve gevoelens? Raadpleeg dan altijd een (bedrijfs)arts of psycholoog.